BẠN ĐÃ ĐỌC SÁCH CỦA TÁC GIẢ ĐƯỢC TRAO GIẢI NOBEL CHƯA?

Có một điểm chung giữa một luật sư người Mỹ, một cô gái trẻ Pakistan, một nhà sư Tây Tạng và một nhà văn người Pháp, đó là họ đều được trao giải Nobel.
Vậy giải thưởng này có gì mà lại đặc biệt tới vậy?

nguồn: frontiers blog

Giải Nobel là gì?
Nobel là giải thưởng danh giá bậc nhất nhân loại, được trao cho những cá nhân hoặc tổ chức có cống hiến và đóng góp to lớn trong các lĩnh vực khác nhau. Hãy cùng Seo trở về thế kỷ 19 một chút để tìm hiểu nguồn gốc của giải thưởng cao quý này nhé!

Alfred Nobel, nhà khoa học được biết đến với phát minh thuốc nổ vào năm 1866, đã trở nên cực kỳ giàu có với việc sở hữu tới 92 nhà máy trên hơn 20 quốc gia. Ông sống độc thân tới cuối đời. Sau khi Nobel mất, ông có để lại di chúc về việc phân chia tài sản của mình khiến ai cùng phải bất ngờ. Đó là gia tài của ông, theo mong muốn, sẽ được dùng để trao giải thưởng cho 5 lĩnh vực: Vật lý, Hóa học, Y học, Văn học và Hòa Bình. 

Cách thức vận hành

Bạn đã bao giờ đọc được những bài báo có tiêu đề tương tự như thế này chưa?
“Haruki Murakami lại một lần nữa trượt giải Nobel Văn học”

Có vẻ như thông tin về danh sách đề cử giải thưởng được công khai nếu như chúng ta đọc được những tiêu đề như vậy. Nhưng trên thực tế, mọi thông tin về đề cử của giải Nobel được giữ kín tới 50 năm. Điều đó có nghĩa rằng để đoán xem Murakami có thực sự là một trong những cái tên trên danh sách năm 2021 hay không, chúng ta phải đợi tới năm 2071 mới có thể biết được.

nguồn: vox

Theo Nobel Foundation, một đề cử hợp lệ có thể đến từ thành viên Quốc hội, Chính phủ Liên bang hoặc một Phiên tòa Quốc tế. Người được đề cử có thể là một hiệu trưởng trường đại học, giáo sư các ngành khoa học xã hội, lịch sử, triết học, luật hoặc thần học. Quá trình lựa chọn bí mật diễn ra trong gần một năm và được tiến hành bởi 5 thành viên được chỉ định trong Hội đồng Nobel Na Uy. Những người này đều không được phép tham gia chính thức vào bộ máy chính trị Na Uy. Sau quá trình chọn lọc và xem xét kỹ lưỡng, chủ tịch Hội đồng Nobel sẽ công bố người đoạt giải vào tháng 10. Lễ trao giải được diễn ra hàng năm ở Stockholm vào ngày 10 tháng 12, để kỷ niệm ngày mất của Alfred Nobel. 

Giải thưởng bao gồm một huy chương vàng có khắc dòng chữ Latin "Inventas vitam juvat excoluisse per artes" (Phát minh làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn thông qua nghệ thuật khám phá) đối với các giải về lĩnh vực Vật lý, Hóa học, Văn học, Y học; và dòng chữ “Pro pace et fraternitate gentium” (Vì hòa bình và tình đoàn kết nhân loại) ở mặt sau của huy chương trong lĩnh vực Hòa bình.

Nobel là một giải thưởng không mang danh hiệu truy tặng cho người đã khuất, bởi mục đích ban đầu của giải thưởng là nhằm hỗ trợ về mặt tài chính cho các nghiên cứu khoa học và xã hội. 

Về Nobel Văn học 

Sự đầu tư của giải thưởng không chỉ được thể hiện ở những tấm bằng khen và số tiền thưởng lên tới 1 triệu đô, mà còn thể hiện ở những tiểu tiết. Mặt sau của tấm huy chương dành cho giải Nobel Văn học được điêu khắc để mô tả lại một chàng trai trẻ ngồi dưới cây nguyệt quế để lắng nghe, đồng thời ghi chép lại bài hát của Nàng thơ. Dòng chữ "Inventas vitam juvat excoluisse per artes" được lấy ý tưởng từ 2 câu thơ trong thiên sử thi Aeneid của Virgil:
Quique pii vates et Phoebo digna locuti,
Inventas aut qui vitam excoluere per artis,
(Cho những ai trong số các nhà tiên tri nói rằng chỉ Phoebus là xứng đáng
Cho những ai tô điểm cho đời bằng cách tạo ra nghệ thuật cho người phàm)

nguồn: the Nobel era

Kể từ năm 1901, giải Nobel Văn Chương đã được trao cho 117 nhà văn. Người đầu tiên nhận giải Nobel Văn Chương là Sully Prudhomme vào năm 1901 vì những giá trị văn chương xuất sắc, chủ nghĩa lý tưởng cao cả, nghệ thuật hoàn thiện và sự kết hợp tuyệt vời giữa tình cảm và tài năng. 

Ngoài ra, một số những người đọc mệnh danh là “kẻ ngoại đạo” trong ngành Văn chương như cố thủ tướng Anh Winston Churchill hay nhạc sĩ Bob Dylan hoặc triết gia Bertrand Russell đã từng nhận giải Nobel Văn chương và gây ra một số tranh cãi nhất định. 
Nỗi sợ vô hình với các tác phẩm gán mác “Nobel Prize”

Những câu nói được truyền tai nhau, một cách lặng lẽ, từ thế hệ này qua thế hệ khác, dần dần ngấm vào tiềm thức của một số bạn đọc như những con mưa nhỏ dai dẳng. Đó là nỗi sợ vô hình đối với một số tác phẩm gán mác kinh điển, hoặc thậm chí chỉ là do chiếc sticker dính ngoài bìa sách có ghi “Nobel Prize in Literature”.

Sự sợ hãi này là không có thật! Bởi trên thực tế, chúng ta chưa thực sự trải nghiệm các tác phẩm ấy nếu chỉ sợ hãi nó qua lời kể từ người khác. Đó là chưa kể tới việc những tác phẩm có tác giả đoạt giải Nobel chưa chắc đã viết về cùng một đề tài. Có thể do thói quen hoặc trải nghiệm đọc khiến một số đọc giả cảm thấy mình khó tiếp cận với những tác phẩm này, tuy nhiên chúng ta vẫn có thể đọc những tác phẩm của tác giả khác với đề tài và con chữ gần gũi hơn. Hãy để The Bookshelf Hanoi giới thiệu tới bạn một vài tựa sách nhé!

1. The Unwomanly Face of War - Svetlana Alexievich

Là một nhà báo điều tra và nhà văn thể loại văn xuôi hiện thực, bà là người Belarus nhưng viết báo và văn bằng tiếng Nga. Tác giả Svetlana Alexievich nhận giả Nobel Văn học vào năm 2015 “bởi lối viết phức điệu, một tượng đài tưởng niệm sự thống khổ và lòng can đảm trong thời đại của chúng ta”. Cuốn sách là tuyển tập những câu chuyện chân thực nhất của những người lính là phụ nữ trong thế chiến thứ 2. Cũng như các tác phẩm khác của bà, Svetlana in dấu bước chân của mình ở hàng trăm thị trấn trên khắp nước Nga để trò chuyện cùng những người phụ nữ là nhân chứng của lịch sử. Ở đó họ là những người với tên tuổi, với cảm xúc và nỗi đau chiến tranh, chứ không còn là những hình bóng mờ nhạt phía sau lưng những người đàn ông. 

Mang trong mình một giá trị đậm chất nhân quyền, The Unwomanly Face of War của Svetlana Alexievich đưa người đọc đối mặt với những sự thật đau thương về chiến tranh để rồi khiến chúng ta phải thán phục, tuyên dương những người phụ nữ dịu dàng nhưng cũng đầy mạnh mẽ trong câu chuyện bà viết.

nguồn: the New York Times

2. One Hundred Years of Solitude - Gabriel García Márquez
Câu chuyện xoay quanh lịch sử về thảm cảnh của một dòng họ và ngôi làng Macondo với những biến chuyển trong hơn 100 năm. Gia tộc Buendia bao gồm 7 thế hệ với: “Người đầu tiên trong dòng bị trói vào gốc cây và người cuối cùng của dòng họ bị kiến ăn khi vừa được sinh ra.” Một vòng tròn như chiếc hố đen của những kết nối và mộng mị, số phận của họ được tạo nên và cho tới cuối cuộc đời vẫn không thể bứt ra khỏi những gì mà định mệnh đã an bài.

nguồn: books are our superpower

Sinh năm 1927 tại Columbia, Gabriel García Márquez là nhà văn, nhà báo và nhà hoạt động chính trị từng nhận giải Nobel Văn học vào năm 1982. Ngoài A Hundred Years of Solitude, ông còn là tác giả của những tác phẩm nổi tiếng khác như: Love in the Time of Cholera, The Autumn of the Patriarch, The General in his Labyrinth. García Márquez là đại diện tiêu biểu của nền văn học Mỹ Latin. Các tiểu thuyết và truyện ngắn của ông đều chứa đựng những yếu tố huyền ảo và hiện thực, hòa trộn vào nhau trong một thế giới giả tưởng hoàn hảo, phản chiếu cuộc sống ở lục địa và những mâu thuẫn trong đó. 

3. Of Mice and Men - John Steinbeck
Được coi là Người khổng lồ của văn học Mỹ với những sáng tác nổi bật như The Grapes of Wrath, Cannery Row, East of Eden… Những đề tài được John Steinbeck sử dụng trong văn chương đều xoay quanh tầng lớp người lao động nghèo bị áp bức, nhưng vẫn nuôi dưỡng trong tâm hồn ước mơ cùng sự thánh thiện. 

nguồn: onrec

Of Mice and Men lần đầu gây tiếng vang cho John Steinbeck, kể về hai kẻ làm thuê với ngoại hình và tính cách trái ngược đặt trong bối cảnh nông trại. Họ bấu víu vào những ước mơ nhỏ nhoi để cố gắng lạc quan trong thế giới mà họ bị xếp dưới đáy. Sự gắn kết với nhau một cách khó giải thích, nỗi trớ trêu của tạo hóa cùng giọng văn nhẹ nhàng từ tốn nhưng cấu trúc chặt chẽ khiến cho chúng ta khó thể tìm thấy một “kẽ hở” trong tác phẩm. Nếu để đánh giá cuốn sách trong một cụm từ, Seo nghĩ “nhỏ mà có võ” là cụm từ dành cho “Of Mice and Men”.

4. Red Sorghum - Mo Yan (Mạc Ngôn)

Bồi hồi, lưu luyến và say mê, như được nhấp một ngụm rượu cao lương từ vùng quê xa xôi ở Trung Quốc, đó là cảm giác dành cho cuốn sách Red Sorghum (Cao lương đỏ) của Mo Yan. Song hành cùng những ký ức của người kể chuyện về cuộc xâm lăng của quân Nhật trên đất Trung Quốc, là tình yêu của hai người trẻ tuổi đỏ rực như màu của những ruộng cao lương. Cô gái bị ép cưới một người đàn ông bệnh tật và chàng trai trẻ mang chí hướng lớn tới với nhau bằng sự đấu tranh và dũng cảm. Tình yêu nước, lòng tự tôn dân tộc cùng sự tự do trong tâm khảm của nhân vật như đánh thức trong chúng ta những điều đã bị ẩn giấu từ lâu. 

nguồn: Amazon

Được trao Nobel Văn chương năm 2012 vì kết hợp được chủ nghĩa hiện thực huyền ảo với truyện kể dân gian, lịch sử và cuộc sống đương đại, những sáng tác tiêu biểu Mo Yan (Mạc Ngôn) được đông đảo đọc giả biết tới gồm: Big Breasts and Wide Hips, The Garlic Ballads, Frog,.... Mo Yan cho người đọc thấy hiện trạng xã hội tan nát, bê bối, bi thảm của thời cuộc qua từng cuốn sách, của xã hội Trung Quốc phơi bày trong văn chương ông tuy tả thực là thế, nhưng lại mang trong mình những nỗi đắng cay, xót xa về số phận, cuộc đời của các nhân vật.

Trên đây là một số thông tin cơ bản về giải Nobel cũng như một vài tác phẩm tiêu biểu mà bạn đọc có thể chọn lựa khi nhắc tới các tác giả nhận giải Nobel Văn học. Nếu bạn thích tác phẩm nào khác, chia sẻ cùng Seo và mọi người ở bên dưới nhé!